Tác giả: Hà Thị Anh Thơ
Chủ đề: Giáo dục
Loại tài liệu: Bài giảng; Giáo án; Kế hoạch lên lớp
Ngày cập nhật: 20:34 12/10/2019
Lượt xem: 4
Dung lượng: 0,0kB
Nguồn:
Mô tả: Ngày soạn: 1.10.2019 Ngày giảng: ………………. TUẦN 8- TIẾT 36 Văn bản: LỤC VÂN TIÊN CỨU KIỀU NGUYỆT NGA ( Trích truyện “Lục Vân Tiên" - Nguyễn Đình Chiểu) I. Mục tiêu cần đạt : 1. Kiến thức: + HS cần nắm được: - Những hiểu biết bước đầu về tác giả Nguyễn Đình Chiểu và tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Thể loại thơ lục bát truyền thống của dân tộc qua tác phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Những hiểu biết bước đầu về nhân vật, sự kiện, cốt truyện trong phẩm Truyện Lục Vân Tiên. - Khát vọng cứu người, giúp đời của tác giả và phẩm chất của hai nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. 2. Kĩ năng: a. Kĩ năng bài học - Đọc – hiểu một đoạn trích truyện thơ. - Nhận diện và hiểu được tác dụng của các từ địa phương Nam Bộ được sử dụng trong đoạn trích. - Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng nhân vật lý tưởng theo quan niệm đạo đức mà Nguyễn Đình Chiểu đã khắc hoạ trong đoạn trích. b- Kỹ năng sống: kỹ năng phản xạ nhanh trước tình huống cấp bách, kỹ năng hợp tác, giao tiếp... 3. Thái độ: - Giáo dục thái độ, lẽ sống vì nghĩa quên thân, ân nghĩa vẹn toàn. 4. Năng lực: - Rèn HS kĩ năng đọc, phân tích văn bản- truyện thơ nôm - Cảm nhận được những chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm * Giáo dục đạo đức: Ý thức đấu tranh với những bất công của xã hội, trân trọng vẻ đẹp vị nghĩa vong thân của người anh hùng trong xã hội phong kiến. => các giá trị TÌNH YÊU THƯƠNG, HẠNH PHÚC, GIẢN DỊ, TÔN TRỌNG... II. Chuẩn bị : 1. Giáo viên: TLTK, tác phẩm Lục Vân Tiên, - tư liệu về Nguyễn Đình Chiểu, máy chiếu HS: chuẩn bị bài theo hướng dẫn SGV, SGK, tài liệu tham khảo viết về tác giả, tác phẩm, tranh vẽ đoạn trích tranh ảnh về Nguyễn Đình Chiểu, Máy tính, máy chiếu - Tìm đọc tác phẩm truyện Lục Vân Tiên. 2. Học sinh: - Đọc, tóm tắt toàn bộ tác phẩm Lục Vân Tiên. - Soạn bài theo câu hỏi sgk. III. Phương pháp- kĩ thuật dạy học: - Phương pháp: phát hiện và giải quyết vấn đề, phân tích, bình giảng, thuyết trình - Kỹ thuật động não, tóm tắt nội dung tài liệu, đọc tích cực IV. Tiến trình dạy học - Giáo dục 1. Ổn định tổ chức: (1’) 2. Kiểm tra bài cũ: (3’) * Câu hỏi: Đọc thuộc lòng và diễn cảm trích đoạn: “Kiều ở lầu Ngưng Bích”Cảm nhận về tâm trạng của Kiều qua 8 câu thơ cuối? * Gợi ý: - Đọc thuộc và diễn cảm. - Cảm nhận theo hướng sau: + Mỗi cảnh được diễn tả bằng một cặp câu lục bát gợi liên tưởng đến thân phận và nỗi buồn riêng - Cánh buồm mất hút dần nơi cửa bể chiều hôm cùng cánh hoa trôi dạt trên sóng-> Gợi thân phận nhỏ bé, chìm nổi vô định.Kiều buồn thương cho cảnh ngộ bơ vơ của mình nơi đất khách quê người. - Mặt đất một màu xanh đơn điệu, bất tận-> Gợi liên tưởng đến cuộc sống nhật nhẽo, vô vị, nỗi buồn trống vắng của lòng người. - Sóng biển ầm ầm liên tưởng đến sóng gió bão bùng của cuộc đời đang chờ đợi nàng ở phía trước-> Từ láy, điệp ngữ, nghệ thuật tả cảnh ngụ tình => Diễn tả tâm trạng buồn chồng chất, nỗi khiếp sợ, lo sợ cho tương lai ở phía trước. 3. Bài mới: * Hoạt động 1: Khởi động: - Thời gian: 1’ - Mục tiêu: Tạo tâm thế cho HS, giúp các em có định hướng về nội dung bài học - Hình thức tổ chức: Nêu vấn đề - PP: thuyết trình. Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng từng nói về Nguyễn Đình Chiểu: Trên bầu trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, thoạt nhìn chưa thấy sáng, song càng ngắm lâu, càng nhìn càng thấy sáng. Nguyễn Đình Chiểu nhà thơ yêu nước vĩ đại của nhân dân MN TKXIX là một trong những ngôi sao như thế. -> GV giới thiệu mục tiêu của bài học Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung Hoạt động 2: - Thời gian: 15 phút - Mục đích: Giúp HS hiểu được những nét chính về tác giả Nguyễn Đình Chiểu, truyện Lục Vân Tiên - Hình thức tổ chức: cá nhân, cả lớp - Phương pháp: thuyết trình - Kĩ thuật :động não, tóm tắt nội dung tài liệu H: Qua phần chuẩn bị bài ở nhà, dựa vào chú thích/sgk em hãy trình bày những hiểu biết về tác giả NĐC? HS: Trình bày theo chú thích: ( Quê quán, sơ lược tiểu sử, những phẩm chất đáng quí, sự nghiệp để lại…) * GV chiếu chân dung Nguyễn Đình Chiểu và một số tác phẩm của ông GV: - Chốt ý cơ bản - ghi bảng. * Bổ sung: (sgv) - Quê Tân Thới, Gia Định (TPHCM), thi đỗ tú tài năm 21 tuổi,số phận bất hạnh, bị mù năm 26 tuổi, quê hương bị giặc chiếm, những ngày lao đao chạy giặc. - Nghị lực sống và cống hiến cho đời của NĐC: mù loà, đường công danh nghẽn lối, tình duyên trắc trở, nước nhà loạn li nhưng ông không gục ngã trước số phận, ngẩng cao đầu sống có ích đến hơi thở cuối cùng với 3 trọng trách lớn: Là một thầy giáo danh tiếng: Tiếng vang cụ Đồ Chiểu vang khắp lục tỉnh. khi ông mất, cánh đồng Ba Tri rợp trắng khăn tang của các thế hệ học trò suốt 40 năm trời. Là một thầy thuốc, ông không tiếc mình cứu nhân độ thế : “ Giúp đời chẳng vụ tiếng danh Chẳng màng của lợi chẳng ganh ghé tài” Là một nhà thơ để lại cho đời bao trang thơ bất hủ. - Khi 6 tỉnh miền đông Nam Kỳ rơi vào tay giặc ông vẫn “ Thua cuộc rồi lưng vẫn thẳng, đầu vẫn ngẩng cao ngay kẻ thù vẫn phải kính nể” -> 1 con người cuộc đời gặp nhiều đau khổ và bất hạnh nhất nhưng ông là 1 tác gia văn học lớn, 1 con người lịch sử, con người của văn thơ và cuộc đời là sự thống nhất triệt để. - ở ông luôn sáng ngời lòng yêu nước, tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm: sống thanh cao, trong sạch “ Trọn đời một tấm lòng son”. => Ông là nhà thơ mù yêu nước vĩ đại, xứng đáng là ngọn cờ đầu của thơ văn yêu nước chống Pháp thế kỉ XIX H: Nêu những hiểu biết của em về tác phẩm “truyện lục vân Tiên”(Thời điểm sáng tác, thể loại, số câu thơ)? HS: Nêu như SGK / 112. GV(BS): Đây là tác phẩm tiêu biểu và tâm huyết nhất của NĐC. Có vị trí cao trong nền văn hóa dân tộc, có tính nhân dân sâu sắc. Ban đầu là tác phẩm truyền miệng, sau được ghi chép lại và nhanh chóng được lưu truyền rộng rãi dưới hình thức sách học VHDG: kể, nói, hát Vân Tiên => phổ biến không kém gì truyện Kiều của N.Du. H: Dựa vào chú thích SGK, hãy tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm? HS: Tóm tắt tác phẩm. Theo SGK/113. GV: Nhận xét bổ sung, xen vài câu thơ cần thiết khi tóm tắt. H: Qua tóm tắt em thấy “truyện LVT” được kết cấu theo kiểu thông thường của các loại truyện truyền thống xưa như thế nào? HS: Kết cấu theo kiểu ước lệ, khuôn mẫu: Người tốt gặp trắc trở, gian truân nhưng được phù hộ, cưu mang, được đền đáp xứng đáng, kẻ xấu bị trừng trị. H: Đối với các loại văn chương nhằm tuyên truyền đạo đức thì kiểu kết cấu ấy có ý nghĩa gì? HS: Vừa phản ánh chân thực cuộc đời vốn đầy rẫy sự bất công, vô lí, vừa nói lên sự khát vọng ngàn đời của nhân dân ta: ở hiền gặp lành cái thiện bao giờ cũng chiến thắng cái ác. GV bổ sung: - Kết cấu của truyện LVT theo kiểu truyền thống của loại truyện phương Đông, theo từng chương hồi xoay quanh diễn biến cuộc đời các nhân vật chính. Chuyện nàng sau hãy còn lâu Chuyện chàng xin nối thứ đầu chép ra . Đoạn nầy đến thứ Nguyệt Nga. - Truyện được viết ra nhằm mục đích trực tiếp là truyền dạy đạo lí làm người: Hỡi ai lẳng lặng mà nghe Dữ răn việc trước lành dè thân sau Trai thời trung hiếu làm đầu Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình - xem trọng tình nghĩa giữa con người, đồng thời đề cao tinh thần nghĩa hiệp sẵn sàng cứu khốn phò nguy( Lục Vân Tiên đánh cướp,Hớn Minh bẻ giò công tử con quan) - Khát vọng hướng tới lẽ công bằng, những điều tốt đẹp trong cuộc đời( kết thúc có hậu, thiện thắng ác, chính nghĩa thắng gian tà) GV(BS): ở thời đại đó, chế độ PK khủng hoảng nghiêm trọng, kỉ cương trật tự XH lỏng lẻo, đảo đức suy vi, một tác phẩm như thế đã đáp ứng nguyện vọng nhân dân, cho nên ngay từ khi mới ra đời “Truyện Lục Vân Tiên” đã được nhân dân Nam Bộ tiếp ứng nồng nhiệt. H: Có ý kiến cho rằng “Lục Vân Tiên “ là tác phẩm tự truyên. Em đồng ý với ý kiến đó không? Vì sao? HS: Là tác phẩm có nhiều yếu tố tự truyện: Sự trùng hợp giữa cuộc đời nhà thơ và nhân vật LVT. Cùng đi học, đi thi, chưa kịp thi thì Mẹ mất về chịu tang, ốm nặng, mù loà, bị bội hôn… GV bổ sung: Kết thúc câu chuyện khác nhau, Vân Tiên mắt sáng, thi đỗ, hưởng cuộc sống hạnh phúc. NĐC vĩnh viễn mù loà, suốt đời sống nghèo, qua đời trong ốm đau, bệnh tật, sự thương tiếc vô hạn của học trò, đồng bào -> LVT là nhân vật thể hiện lí tưởng và khát vọng của nhà thơ về người anh hùng trung hiếu, tiết nghĩa, trừ bạo giúp đời. H: Dựa vào tóm tắt cốt truyện, em hãy nêu vị trí và nội dung của văn bản LVT cứu KNN trong tác phẩm truyện “Lục Vân Tiên”? HS: Vị trí: Phần đầu tác phẩm, LVT một mình đánh tan bọn cướp, cứu được KNN. Hai người kết nối ân tình. GV: giới thiệu sự việc trước đoạn trích: Trước đó là cảnh Vân Tiên thấy nhân dân rất khốn khổ “ Đều đem nhau chạy vào rừng lên non”, bèn hỏi thăm và được biết ở đó bọn cướp Phong Lai hung hãn đang hoành hành. Mọi người khuyên chàng không nên tự chuốc lấy nguy hiểm. Vân Tiên nổi trận lôi đình Hỏi thăm: Lũ nó còn đình nơi nao? Tôi xin ra sức anh hào Cứu người cho khỏi lao đao buổi này Dân rằng: Lũ nó còn đây. Qua xem tướng bậu thơ ngây đã đành E khi hoạ hổ bất thành. Khi không mình lại xô mình xuống hang. * Hoạt động 3: - Thời gian: 20 phút - Mục tiêu: Giúp HS biết cách đọc văn bản viết theo thể Truyện thơ nôm, hiểu được một số từ ngữ khó liên quan đến văn bản, đặc điểm và tóm tắt văn bản - Hình thức tổ chức: Cá nhân,cả lớp - Phương pháp: phát hiện và giải quyết vấn đề, phân tích, giảng bình - Kĩ thuật : động não, tóm tắt nội dung tài liệu * GV(Hướng dẫn học sinh đọc): rõ ràng, diễn cảm, chú ý chuyển giọng phù hợp ở những câu thơ kể chuyện, tả trận đánh, cử chỉ và lời nói của 2 nhân vật sau trận đánh. GV: Đọc mẫu 14 câu đầu. HS: Đọc tiếp phần văn bản còn lại. ->HS nhận xét giọng đọc. GV yêu cầu HS kiểm tra chú thích SGK (7, 11,21,24…) ? Hãy tóm tắt ND SV được kể trong VB với vai thứ nhất - LVT. - Trên đường đi thi trở về, tình cờ gặp bọn cướp, tôi bèn ra tay đánh tan lũ cướp, cứu được 1 người thiếu nữ. Tôi hỏi chuyện và biết được nàng là KNN. Tôi từ chối ý định báo đáp ơn nghĩa của nàng. ? Hãy tóm tắt ND SV được kể trong VB với vai thứ nhất – KNN. - Tôi là 1 thiếu nữ con quan, trên đường đến nơi cha làm việc thì bị bọn cướp vây bắt, may được LVT cứu thoát. Cảm kích trước hành động này, tôi muốn bày tỏ ơn nghĩa, nhưng chàng đã từ chối vì “Làm ơn há dễ trông người trả ơn”. ? Xác định nhân vật chính của VB này? H: Để người đọc hiểu được nội dung trong văn bản, tác giả đã sử dụng những phương thức biểu đạt nào? Phương thức nào nổi bật? Vì sao? HS: Phương thức: Tự sự, miêu tả -> Miêu tả hành động, cử chỉ, lời nói để khắc hoạ nhân vật là phương thức nổi bật. H: Xác định nhân vật chính của văn bản này? Vì sao em xác định như vậy? HS: Lục Vân Tiên là nhân vật chính vì nhân vật này là trung tâm của 2 sự việc: Đánh cướp và trò chuyện cùng KNN. H: Từ đó em hãy tách đoạn văn bản và đặt tên nội dung chính cho mỗi đoạn? GV chốt và chuyển ý : Vậy hành động đánh cướp của LVT như thế nào, cuộc trò chuyện giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga ra sao-> Tiết 2 phân tích văn bản. I. Giới thiệu chung: 1. Tác giả:- Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888). - Là nhà thơ lớn của dân tộc, tấm lòng yêu nước sâu sắc, tinh thần bất khuất chống giặc ngoại xâm. - Nhân cách lớn, có nghị lực và sự cống hiến phi thường. - Thầy đồ, thầy thuốc, nhà thơ. => Thanh cao, trong sạch, trọn đời. 2. Tác phẩm a, Xuất xứ - Sáng tác trước khi thực dân Pháp xâm lược Nam kì - Là truyện thơ Nôm gồm 2082 câu thơ lục bát. - MĐ: truyền dạy đạo lý làm người b,Tóm tắt (4 nội dung) -Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga -Lục Vân Tiên gặp nạn được thần và dân cứu giúp. -Kiều Nguyệt Nga gặp nạn vẫn một lòng thuỷ chung, được phật bà cùng nhân dân cứu giúp. -Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga gặp lại nhau. . . 3.Vị trí đoạn trích -Từ câu thơ 123 đến câu 180 thuộc phần I -Lục Vân Tiên đánh tan bọn cướp cứu Kiều Nguyệt Nga II.Đọc, hiểu văn bản: 1. Đọc- chú thích và tóm tắt văn bản 2. Bố cục: - Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm. - Bố cục: 2 phần. + Lục Vân Tiên đánh cướp (14 câu đầu). + Cuộc trò chuyện giữa LVT và KNN (phần còn lại) 4. Củng cố: (2’) * Khái quát ND bài học, hệ thống kiến thức. - Những nét chính về tác giả NĐC, TP Lục Vân Tiên. - Nội dung chính của đoạn trích. 5. Hướng dẫn HS học ở nhà và chuẩn bị cho bài sau:(3’) - Học thuộc lòng đoạn trích - Tóm tắt truyện LVT . - Soạn tiết 2 của văn bản. - Đọc thuộc lòng diễn cảm đoạn trích, trả lời các câu hỏi GV đã hướng dẫn.